ENGAGEMENT: HET ROZE GEVECHTSVLIEGTUIG VAN STEFAN GROSS

Stefan Gross groeide op in Duitsland waar hij een opleiding tot glas- in loodbewerker volgde. De hele dag werd hij omringd door stukjes gekleurd glas. Vanaf deze tijd is kleur een belangrijk aspect in zijn werk. Later wilde hij kunstschilder worden en ging hij naar de kunstacademie van Saarbrücken. Hij studeerde cum laude af en kreeg een kunstbeurs waarmee hij in 1997 naar Nederland verhuisde. Eigenlijk wilde hij alleen nog maar oranje schilderijen maken. Dat was toen zijn lievelingskleur. Het liep een beetje anders en dat is maar goed ook. Bij toeval kwam Stephan Gross achter een manier van het werken, waarbij hij kunststof door verhitting vloeibaar maakte, zodat het in allerlei vormen gegoten kon worden.

In een pan smelt hij witte korreltjes plastic waar hij gekleurde olieverf doorroert. Hierdoor lijkt hij soms meer op een kok dan op een kunstenaar. Als alles nog warm en vloeibaar is, giet hij het in grote mallen en laat hij de boel opstijven, net als bij een kwarktaart. Hij heeft dan zelf een soort plastic gemaakt, dat hij 'oilplastic' noemt. Hij heeft een voorkeur voor roze. Dat vindt hij een fijne kleur om mee te werken. Omdat het materiaal een beetje doorschijnend blijft, wordt de kleur heel intens en fluorescerend. Hiermee maakte hij ook het kunstwerk Pink JSF voor de internationale kunstmanifestatie Gimme Shelter bij Kunstfort Asperen. Dit is een van de forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.

De Nieuwe Hollandse Waterlinie werd aangelegd om ons land te beschermen tegen vijanden. Door een ingenieus systeem van sluizen, kanalen en dijken konden in tijden van oorlog grote stukken land onder een laag water worden gezet, zodat het voor indringers moeilijk begaanbaar was. Op lagere plekken die droog bleven, werden forten gebouwd. Toen legers niet meer met paard en wagen binnentrokken, maar aanvallen plaatsvonden vanuit de lucht, raakte De Nieuwe Waterlinie in onbruik. De verdedigingslinie werd ingehaald door de technologie. Wat overbleef was een groot aantal bunkers en forten in een prachtig landschap.

Om het 200jarig bestaan van De Waterlinie te vieren, werd een kunstmanifestatie onder de naam Gimme Shelter bedacht. De organisatie van de kunsttentoonstelling wilde vorm geven aan het idee dat een oorlog altijd voorbereid wordt op basis van de techniek van de laatst gevoerde oorlog. Dit omdat oorlogstechniek zich voortdurend vernieuwt en ontwikkelt. In onze tijd wordt de dure aankoop van het gevechtsvliegtuig JSF, de Joint Strike Fighter, ingehaald door technologische ontwikkelingen. De JSF is een oorlogsstraaljager die pas in 2019 operationeel moet zijn. Tegen die tijd is de techniek van het vliegtuig volkomen verouderd. Nu al zijn het vooral onbemande drones die bij moderne oorlogsvoering worden ingezet. Men vond dat De Nieuwe Waterlinie, die ook werd ingehaald door moderne oorlogsvoering, vergelijkbaar was met de aankoop van de JSF. Daarom leek het de organisatie een goed idee om een aantal kunstenaars te vragen een kunstzinnig commentaar op de JSF te maken. Een van deze kunstenaars was Stefan Gross. Het vliegtuig dat Stefan Gross maakte is precies zo groot als een echte JSF. Wat het vliegtuig zo bijzonder maakt is natuurlijk de felroze kleur. Dat verwacht je niet bij zo'n gevechtsmonster. Het is meer een kleur voor speelgoed of kauwgom. Natuurlijk deed Stefan Gross allereerst onderzoek naar de vormgeving van een echte JSF en maakte hij daarna ontwerptekeningen voor de Pink JSF. Vervolgens maakte hij het geraamte van het vliegtuig. Dit deed hij met hout en plastic bierkratten, die hij gebruikte hij als een soort legostenen.

Hij omwikkelde de diverse onderdelen met roze stretchfolie, die hij vervolgens overgoot met gesmolten plastic. Alle onderdelen werden los van elkaar vervoerd om op het terrein van Kunstfort Asperen in elkaar te worden gezet. Soms gebruikte hij een hete strijkbout om de stukken aan elkaar te lassen. Handig!

Hieronder kun je het hele proces van the making of en de plaatsing van de Pink JSF bekijken:

 Bekijk de uitzending Kunstuur in de klas over Engagement - Utopie, met onder meer Stefan Gross, Constant Nieuwenhuys en Joep van Lieshout: